Wsparcie dla niewidomych i niedowidzących studentów UAM

mgr Henryk Lubawy

specjalista ds. sprzętu i oprogramowania wspomagającego dla osób niepełnosprawnych z uszkodzeniem narządu wzroku, administrator profilu UAM w Akademickiej Bibliotece Cyfrowej, administrator uczelnianego systemu nawigacyjno-informacyjnego, systemu udźwiękowienia i opisu przestrzeni dla osób z niepełnosprawnością wzroku;
Biuro Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami

Kontakt

Wsparcie

Stanowisko wspomagające jest dostępne dla niepełnosprawnych studentów w czytelni Dwuwydziałowej Biblioteki Wydziału Nauk Społecznych i Wydziału Studiów Edukacyjnych (campus Szamarzewo, budynek C) -zawsze w godzinach jej otwarcia, to jest w poniedziałek od 12-tej do 19-tej, w pozostałe dni powszednie od 9-tej do 19-tej z przerwą od 13:30 do 14:00, w soboty od 9-tej do 14-tej oraz w niedzielę od 10-tej do 14-tej. Z pomocy specjalisty student może skorzystać na pewno w godzinach dyżuru, a nawet dłużej po indywidualnym umówieniu się.
Pełne i szczegółowe informacje na temat systemu wsparcia dla studentów niewidomych i słabowidzących na UAM dostępne są na głównej stronie Biura Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami.

Dostępne zajęcia

Poradnik dotyczący prowadzenia dostępnych zajęć dydaktycznych dla studentów, w tym dla osób z niepełnosprawnościami. Poradnik "Dostępne zajęcia" jest skierowany do wykładowców, nauczycieli akademickich, asystentów w laboratoriach oraz wszystkich innych osób prowadzących zajęcia ze studentami i doktorantami na naszej uczelni. Ma służyć wsparciem w procesie organizacji i realizacji zajęć dydaktycznych skierowanych do szerokiego grona odbiorców, w tym do studentów oraz doktorantów z różnymi niepełnosprawnościami. Biuro Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami UAM 2020
Polecam fragment tego obszernego poradnika dotyczący studentów z niepełnosprawnością wzroku, czyli Wskazówki dla prowadzących zajęcia dydaktyczne ze studentami z niepełnosprawnością wzroku.

Nawigacja

Od września 2020 roku rozszerzamy zakres wsparcia jakie oferujemy o system informacyjno-nawigacyjny, system udźwiękowienia i opisu przestrzeni dla osób z niepełnosprawnością wzroku oparty na znacznikach ToTuPoint wspomagający niewidomych i słabowidzących w orientacji przestrzennej. System ten jest instalowany pilotażowo w Collegium Novum na Alei Niepodległości 4 oraz na terenie Kampusu Ogrody na ulicy Szamarzewskiego 89. Zadanie jest realizowane w ramach projektu "Uczelnia otwarta dla wszystkich uczelnią na miarę XXI wieku, nr projektu POWR.03.05.00-00-A095/19 realizowanego w ramach konkursu NCBiR „Uczelnia dostępna”. Z dokładnymi lokalizacjami uniwersyteckich znaczników można się zapoznać na stronie z wykazem wszystkich znaczników w Poznaniu.
Jak działa ToTuPoint można zobaczyc i posłuchać w migawce powstałej z okazji 15. października, Dnia Białej Laski opublikowanej na uniwersyteckim Facebooku, dodatkowo warto zapoznać się z dokumentem który powinien znać każdy użytkownik systemu udźwiękowienia i opisu przestrzeni jakim jest instrukcja obsługi aplikacji ToTuPoint.

TOTUPOINT otwiera drzwi... Przykład z kampusu Ogrody Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Tak to u nas na UAM, na Kampusie Ogrody znacznik ToTuPoint został po raz pierwszy zintegrowany z siłownikiem, który otwiera drzwi wejściowe do budynku C. Osoba z niepełnosprawnością wzroku nie musi odszukiwać zainstalowanego "gdzieś" na ścianie przy drzwiach przycisku inicjującego automatyczne otwieranie drzwi. Od teraz, po zakończonym w czerwcu 2021 remoncie wejścia do budynku C można dzięki znacznikowi nie tylko zlokalizować, ale i otworzyć drzwi zupełnie bezdotykowo posługując się telefonem z aplikacją ToTuPoint.

W lipcu 2022 kolejne 35 znaczników zostało zainstalowanych na Wydziale Prawa i Administracji w budynku Collegium Iuridicum Novum przy Alei Niepodłegłości 53. Tym samym ten najnowocześniejszy obiekt dydaktyczny w mieście, wyróżniony Nagrodą Jana Baptysty Quadro za rok 2010, stał się bardziej przyjazny i dostepny dla osób z niepełnosprawnością wzroku.

Prawo

Podstawę prawną do skanowania, nagrywania i szeroko pojętej adaptacji książek i materiałów dydaktycznych na potrzeby niewidomych i niedowidzących studentów daje przepis art. 33¹ Prawo Autorskie "Korzystanie z utworów dla dobra osób niepełnosprawnych", zgodnie z którym:

"Art. 33¹ Wolno korzystać z już rozpowszechnionych utworów dla dobra osób niepełnosprawnych, jeżeli to korzystanie odnosi się bezpośrednio do ich upośledzenia, nie ma zarobkowego charakteru i jest podejmowane w rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia".

Wszelkie wyjaśnienia i interpretacje tego przepisu można przeczytać w publikacji: "Studenci niewidomi i słabowidzący - poradnik dla wyższych uczelni. Prawo autorskie dozwolony użytek utworów", Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, Kraków 2007.

PAME

Pracownia Adaptacji Materiałów Edukacyjnych - PAME
Collegium Novum
Al. Niepodległości 4 / 006B
61-874 Poznań

telefon: 61 829-37-89

Dotarcie do pracowni PAME, pokój 006 w budynku B Collegium Novum na poziomie -1, ułatwiają znaczniki systemu nawigacyjno-informacyjnego, systemu udźwiękowienia i opisu przestrzeni dla osób z niepełnosprawnością wzroku;
Szczegóły opisu i lokalizacji znaczników dostępne są na stronie systemu:
Wejście do Pracowni Adaptacji Materiałów Edukacyjnych
Windy w podziemiu (przy PAME)

ABC

Akademicka Biblioteka Cyfrowa - to biblioteka cyfrowa dla studentów niepełnosprawnych - platforma wymiany informacji o zaadaptowanych materiałach - Internetowe centrum materiałów dydaktycznych. Od 2011 roku, udostępniamy materiały dydaktyczne dla niepełnosprawnych studentów UAM poprzez nasz profil w Akademickiej Bibliotece Cyfrowej. Zasady rejestracji w systemie biblioteki oraz pobierania książek, kontat z administratorem i wiele innych informacji na temat ABC jest tutaj »

e-Lerning

Zapraszam do zapoznania się z fragmentem szkolenie e-learningoweg Tworzenie dostępnych materiałów dydaktycznych

Zapraszam do obejrzenia pozostałych filmów na kanale YT Biuro Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami UAM

Lektury

Literatura na temat szeroko rozumianego wsparcia technicznego dla niewidomych i słabowidzących. Polecam książki warte przeczytania. Do kilku tytułów podanych w tym wykazie jest link do ich wersji w formacie PDF.

Artykuły

Polecam moje ostatnie teksty:

• artykuł Zmierzyć niepełnosprawność opublikowany w kwartalniku Tyfloświat nr 2(35)2017. Omawiam w nim Międzynarodową Klasyfikację Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia ICF w kontekście "mierzenia niepełnosprawności" u osób z dysfunkcją wzroku.
• artykuł "Czy fizykę trzeba zobaczyć?" opublikowany w miesięczniku SZĘŚCIOPUNK Magazyn Polskich Niewidomych - Miesięcznik Fundacji „Świat według Ludwika Braille'a" Nr 8/29/2018.
• artykuł w "Audiodeskrypcja i jej pogranicza", Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2020, ISBN 978-83-7654-453-3
• artykuł "Lokaj, anioł stróż czy asystent dydaktyczny?" opublikowany w miesięczniku SZĘŚCIOPUNK Magazyn Polskich Niewidomych - Miesięcznik Fundacji „Świat według Ludwika Braille'a" Nr 02/59/2021.
• artykuł "Nocne wyłączenie sygnalizacji akustycznej" opublikowany w miesięczniku SZĘŚCIOPUNK Magazyn Polskich Niewidomych - Miesięcznik Fundacji „Świat według Ludwika Braille'a" Nr 05/86/2023.
• artykuł "Zmiany w przepisach dotyczących sygnalizacji akustycznej na przejściach dla pieszych" kwartalik Tyfloświat Numer specjalny 2023

W mediach

Teksty, artykuły lub audycje radiowe innych autorów w których wypowiadam się w sprawach wspierania, szczególnie w przestrzeni miejskiej, osób z dysfunkcją wzroku:

• Wypowiedz mi książkę, "Życie Uniwersyteckie" nr 6 (177) czerwiec 2008, strona 24.
• Bezpieczniejsze przejścia dla pieszych, "Życie Uniwersyteckie" nr 11 (266) listopad 2015, strona 19.
• Sygnały Świata - Poznań, Wielkopolska" - Radio Merkury 08 stycznia 2017, godzina 8:25 Posłuchaj audycji z 8 stycznia 2017 w archiwum na stronie Merkurego
• Sygnały Świata - Poznań, Wielkopolska" - Radio Poznań 06 sierpnia 2017, godzina 8:25 Posłuchaj audycji z 06 sierpnia 2017 w archiwum na stronie Radia Poznañ
• Sygnały Świata - Poznań, Wielkopolska" - Radio Poznań 9 września 2018, godzina 7:45 Posłuchaj audycji z 9 września 2018 w archiwum na stronie Radia Poznañ o akcji #ścieżkadostępu podziel sie przestrzenią.
• Sygnały Świata - Poznań, Wielkopolska" - Radio Poznań 18 sierpnia 2019 godzina 7:45 Posłuchaj audycji z 18 sierpnia 2019 w archiwum na stronie Radia Poznañ o systemie TOTUPOINT wspierającym orientację przestrzenną osób niewidomych
• film na kanale YouTube "Miasto Poznań" pt. Tramwaj na Naramowice - udogodnienia dla osób z dysfunkcją wzroku - opublikowane 25 sierpnia 2021.
• Sygnały Świata - Poznań, Wielkopolska" - Radio Poznań 1 maja 2022, godzina 7:45 Posłuchaj audycji z 1 maja 2022 w archiwum na stronie Radia Poznań o ułatwieniach w poruszaniu się dla osób niewidomych, np. nawigacji głosowej, w budynkach UAM w Poznaniu.

Konferencje

w których uczestniczyłem w roku 2024 - 2025 [ wykaz wszystkich konferencji ]

• Międzynarodowa Konferencja Language-Identity-Hard of Hearing, Poznań UAM 20-21 kwietnia 2023. O konferencji na Facebooku
• Cykl webinarów GAAD w Fundacji Wspierania Zrównoważonego Rozwoju, Warszawa 19.05.2023
• Szkolenie "Mity i fakty na temat dostępności cyfrowej dokumentów - wytyczne dla redaktorów i koordynatorów w administracji publicznej"- 22 maja 2023
• REHACARE 2023 International Trade Fair for Rehabilitation and Care Düsseldorf, Germany 13-16 September 2023. Wizyta w dniu 13 września 2023
• Wizyta studyjna SÖDERTÖRN UNIVERSITY, Unga Hörselskadad - organizacja młodych niedosłyszących, Stokholm University - Sztokholm 13-17.11.2023
• Seminarium „Dostępność: trendy, perspektywy, strategie!" - 1 grudnia 2023, Warszawa, MFiPR, ul. Wspólna 2/4, Sala im. G. Gęsickiej.
• XVII edycję konferencji Pełno(s)prawny Student.Kraków,12 grudnia 2023 roku
• Wizyta studyjna w Centrum Wsparcia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 13 grudnia 2023
• prowadzenie warsztatu pt.: „Dokument dostępny cyfrowo dokumentem przyjaznym dla wszystkich” podczas IV Forum Administracji UAM odbywającego się pod hasłem „Dobrostan i jakość” w dniach 7-8 lutego na Wydziale Prawa i Administracji.
• II Tydzień Świadomości o Niepełnosprawności 15-19.04.2024, Piątek 19.04 Dzień Niepełnosprawności Wzroku - Godz. 13:15 Prezentacja istniejących form dostosowań dla osób z niepełnosprawnością wzroku Miejsce: Sala C1, Collegium Novum UAM AL. Niepodległości 4
• Accessibility Meetup Poznań IX - Global Accessibility Awareness Day, siedziba Allegro, wtorek 14 maja 2024
• Sztuczna inteligencja w dostępności - AutomaticA11y 2024, Warszawa czwartek 16 maja 2024.
• Warsztat Nawigacja wewnątrz budynków - wspieranie osób ze szczególnymi potrzebami w świetle doświadczeń różnych ośrodków akademickich/uczelni: Henryk Lubawy, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w trakcie XI Forum Uczelnianych Pełnomocników ds. Osób z Niepełnosprawnościami - Systemowe wsparcie a różnorodne uwarunkowania 18 - 19 wreśnia 2024 Poznań
• "DZIEŃ BIAŁEJ LASKI" SEMINARIUM NAUKOWO – METODYCZNE Edukacja osób z niepełnosprawnością wzroku. Poznań, 23 października 2024 r. WSE UAM, Szamarzewskiego 89 bud E, aula B / bud. D, sala 508. ORGANIZATORZY: Zakład Metodologii Nauk o Edukacji, Wydział Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych w Owińskach.
  przygotowane wystąpienie "System wspierający nawigację osób z niepełnosprawnością wzroku w budynkach Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza"
• Accessibility Meetup Poznań X - czwartek, 10 października 2024, 18:00
• Forum Dostępności 2024 przestrzeń bez barier OBIEKTY.ARCHITEKTURA.DESIGN - 5-6 listopada 2024 roku w Poznań Congress Center.
• Accessibility Meetup Poznań XI - edycja mikołajkowa - pon., 9 gru 2024, 18:00
• udział online w konferencji Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej – „W kierunku bardziej dostępnej Europy. Przygotowania do Europejskiego Aktu o dostępności” (13 grudnia 2024 r.).
• Międzynarodowa Konferencja POWIDOKI, PERSPEKTYWY, KONTEKSTY TYFLOPEDAGOGICZNE Podróż śladami Marka Jakubowskiego,16 lutego 2025.
  ORGANIZATORZY: Zakład Metodologii Nauk o Edukacji WSE UAM,Fundacja „I w ciemności światło” im. Marka Jakubowskiego „Kuby”.
  wystąpienie "System wspierający nawigację osób z niepełnosprawnością wzroku".
• Accessibility Meetup Poznań XII - dyskusje o dostępności. Tym razem mówiono o: Edukacja bez barier - wyzwania cyfrowej dostępności szkół; Jak przemycać dostępność. Czyli o badaniach dostępności, sposobach na interesariuszy i wycenach; Jak przeprowadzać audyty dostępności; Dostępność w Poznaniu to podstawa? O Poznańskim Centrum Dostępności.
  I to wszystko w czwartek 27 lutego 2025.
• PoGAADajmy o dostępność: webinar "Dostępne media społecznościowe – jak tworzyć treści przyjazne dla wszystkich" 15 maja 2025,współprowadzenie.
• Wykład podsumowujący projekty studentów trzeciego roku kierunku geoinformacja (studia inżynierskie) Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM w poniedziałek 16.06.2025.
  Projekty dotyczyły rozeznania czy aplikacja UAM GO powinna zostać rozszerzona (i jeśli tak, to jak), by odpowiadać na potrzeby osób studiujących na kampusie Morasko ze szczególnym uwzględnieniem osób z niepełnosprawnościami, lub wskazanie innych propozycji usprawnień, które nie muszą obejmować aplikacji mobilnej. Prezentowane projekty były komentowane przez pracowników Biura Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami.
  Więcej informacji o projekcie na Facebooku
  

Badania

naukowe w których uczestniczyłem:
Projekt badawczo-rozwojowy N R11 0008 04 "Opracowanie metody nauki orientacji przestrzennej w dużym mieście dla osób niewidomych z wykorzystaniem dźwięków środowiska" pod kierownictwem prof. dr hab. Edwarda Hojana, a w szczególności trzecie zadanie badawcze określone jako "Badania parametrów akustycznych, które będą podstawą opracowania nowych standardów (norm) dotyczących sygnalizacji świetlno-dźwiękowej na przejściach dla pieszych - niewidomych".

Inne konsultowane projekty

Dostępność cyfrowa

Coraz bardziej WSZYSTKO, co nas otacza staje się cyfrowe, ale czy w ten sposób staje się bardziej dostępne dla WSZYSTKICH? Czym jest dostępność cyfrowa? Czy to tylko pretekst do celebrowania kolejnego „światowego dnia”, czy raczej wymóg cywilizacyjny? A może to jedynie moda? A być może to nawet wymóg obowiązującego prawa?

Raport WCAG: Strony Internetowe Uczelni Wyższych w Polsce

Co roku, w trzeci czwartek maja obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Dostępności - ang. Global Accessibility Awareness Day - w skrócie GAAD. W tym roku GAAD odbędzie się po raz czternasty w czwartek 15 maja 2025 r.
Celem GAAD jest zachęcenie wszystkich do rozmów, myślenia i nauki o dostępności cyfrowej i włączeniu, a także o ponad miliardzie osób z niepełnosprawnościami. Szczegóły na stronie projektu GAAD2025

Czytaj więcej na temat dostępności cyfrowej

Poradniki

wzbogacające wiedzę o niewidomych, nie tylko studentach:

• Biblioteka Liderów Dostępności
• „Gdy oczy zawiodły – poradnik dla osób niewidomych i tracących wzrok”
• Wskazówki dla osób prowadzących zajęcia dydaktyczne ze studentami niewidomymi i słabowidzącymi
• Studenci niewidomi i słabowidzący - poradnik dla wyższych uczelni [format plików pdf]
• Jak zachować się w towarzystwie niewidomego.
• Ujednolicenie sygnalizacji akustycznej na przejściach dla pieszych w Polsce
• Projektowanie uniwersalne jako sposób na tworzenie warunków do edukacji włączającej w szkołach wyższych

Idol2016

Kategoria EDUKACJA – placówki, gdzie niewidomi i niedowidzący otaczani są prawdziwą i nowoczesną opieką, mają do dyspozycji niezbędne oprzyrządowanie i podręczniki, w których niewidomi i niedowidzący mają szansę zdobyć dobre wykształcenie i znaleźć pracę, a nauczyciele wiedzą jak pomagać takim osobom.
Podczas XIV edycji międzynarodowej konferencji REHA FOR THE BLIND IN POLAND, w dniu 1.  grudnia 2016 roku, nagrodę Idol w kategorii Edukacja przyznano Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Dziękujemy! Cieszymy się niezmiernie, że nasze działania na rzecz niewidomych i słabowidzących zostały zauważone i docenione. Obiecujemy dalszą intensywną pracę na rzecz wspierania studentów z dysfunkcją wzroku.